Bart Demuyt, directeur Alamire Foundation, was te gast bij de Afspraak op Canvas. Bart Schols interviewde hem over de ontdekking en de aankoop van een 15de-eeuws muziekmanuscript en de plannen van de Alamire Foundation om het liedboek tot klinken te brengen en het wereldwijd te valoriseren.
In 2014 verkocht een klein Brussels veilinghuis aan een privé-kunsthandelaar een kavel samengesteld uit een standbeeld, een verluchte initiaal en een liedboek. Het liedboek werd naar de Alamire Foundation / KU Leuven Onderzoeksgroep Musicologie overgebracht voor verder onderzoek. Het resultaat overtrof alle verwachtingen: het bleek Alamire te gaan om een tot dan toe totaal onbekend, volledig, laatvijftiende-eeuws chansonnier in zijn oorspronkelijke, met brokaat beklede, band. Vondsten van dergelijke bronnen die bovendien in hun originele vorm zijn overgeleverd, zijn buitengewoon zeldzaam. De laatste vergelijkbare ontdekking dateert van bijna een eeuw geleden. Het manuscript werd door tussenkomst van het Fonds Léon Courtin – Marcelle Bouché dat wordt beheerd door de Koning Boudewijnstichting aangekocht en in langdurige bruikleen gegeven aan de Alamire Foundation.
… gehuld in de nevelen des tijds
De herkomst van het chansonnier blijft een mysterie. De eigenaar die het in 2014 liet verkopen, had het gekregen als onderdeel van een erfenis, maar hoe het daarin terecht was gekomen, is onzeker. Verder bevat het manuscript slechts één bezittersmerk: aan het begin van het boekje treffen we een wapenschild aan van de hertogen van Savoye-Nemours, een adellijke familie met bezittingen in de Loirevallei. De letter ‘I’ op de achtergrond verwijst mogelijk naar Jacques van Savoye, tweede hertog van Nemours (1531-1585). Gelet op de datering van het handschrift, lijkt het echter onwaarschijnlijk dat hij de oorspronkelijke eigenaar was. Om die reden en omdat de eerste bezitter vooralsnog niet geïdentificeerd is, gaat de codex voorlopig door het leven als het ‘Leuven Chansonnier’.
Onbekende naast beroemde meerstemmige muziek…
Het elegante, met gekleurde initialen verluchte handschrift bestaat uit zesennegentig perkamenten bladen. Met afmetingen van 12 op 8,5 cm is dit het kleinste tot nog toe bekende meerstemmig chansonnier. Het opent met een geestelijk werk in het Latijn, maar bevat vervolgens negenenveertig, uitsluitend wereldlijke liederen in het Frans. Op één vierstemmig stuk na, zijn alle composities geschreven voor drie stemmen. Oorspronkelijk bestond het corpus uit vierenveertig liederen. De ruimte die voor aanvullingen was voorzien, werd in een later stadium gedeeltelijk opgevuld. Het handschrift vermeldt geen namen van componisten. Doordat achtendertig stukken ook in andere eigentijdse chansonniers terug te vinden zijn, konden ze echter worden geïdentificeerd en toegeschreven aan vooraanstaande vijftiende-eeuwse Frans-Vlaamse meesters als Gilles Binchois, Johannes Ockeghem en Antoine Busnoys. Twaalf composities in het handschrift zijn uniek en blijken volkomen onbekend. Om de identiteit van deze stukken te onthullen, zal verder musicologisch onderzoek nodig zijn.
… in een unieke getuige uit de vijftiende eeuw.
Op basis van zijn repertoire en fysieke kenmerken profileert dit boekje zich als een prestigieus en persoonlijk object, bestemd voor een vermogende, adellijke bezitter uit het laatste kwart van de vijftiende eeuw. Het Leuven Chansonnier is dan ook om meer dan één reden een bijzonder belangrijke vondst: het laat toe de kennis en de inzichten over de circulatie en receptie van het vijftiende-eeuwse wereldlijke lied te verdiepen, het is een nieuwe getuige van gekende en soms befaamde composities, en het voegt niet minder dan twaalf onontgonnen stukken toe aan het laatmiddeleeuws muzikaal repertoire.
Klank en beeld
Het Leuven Chansonnier werd al gedigitaliseerd door ons Alamire Digital Lab. Bekijk de beelden op www.idemdatabase.org (aanvaard eerst links bovenaan de voorwaarden, vervolgens is het Leuvens Chansonnier het laatste manuscript in de lijst; op de pagina over het manuscript klikt u op “View images”).
De première van de uitvoering van enkele van de unica zal plaatsvinden op 11 juli in The Cloisters in New York, in een evenement samen met Flanders House. Gesprekken lopen met verschillende ensembles, waaronder het Huelgas Ensemble, voor uitvoeringen dichter bij huis. Van zodra daar een datum van bekend is, hoort u het via deze nieuwsbrief!
Alamire foundation, Bart Demuyt, featured, Laus Polyphoniae
Related posts
Users Today : 22
Users Yesterday : 38
Views Today : 42
Views Yesterday : 70
Who's Online : 1
By 
Comments RSS Feed