Keyboard

Ruckers me fecit Antverpiae

 

In 2019 staat muziek uit de gouden eeuwen van Gilbert van Schoonbeke en Albert de Vleeshouwer centraal in de reeks Woensdagklanken in het Museum Vleeshuis te Antwerpen. De 16de en 19de eeuw, twee tijdperken van economische en artistieke bloei in Antwerpen.

Mario Sarrechia

Mario Sarrechia (°1988) groeide op in België, maar voor zijn studies trok hij naar Amsterdam. Hij werd verliefd op de stad en besloot daar te blijven wonen.

Op zijn tiende begon hij met pianolessen aan de muziekacademie van Ekeren (Antwerpen) en zo maakte hij kennis met de muziek van Bach en het klavecimbel. Na zijn vooropleiding en Bachelor-studies aan het Antwerps Conservatorium, vertrok hij naar Amsterdam waar hij in 2015 met onderscheiding zijn Master-diploma voor het klavecimbel behaalde. Hij nam ook lessen pianoforte bij Richard Egarr.

Mario geeft les aan de Hogeschool van Leiden en treedt vaak op in binnen- en buitenland. Met verscheidene barokorkesten speelt hij op aangepaste instrumenten om zo de klank van die tijd weer te geven en enkele jaren geleden richtte hij een eigen ensemble op waarmee ze door Europa reizen.

 Mario Sarrechia, ,  was reeds te gast tijdens ons festival Retteketet Muziekkabinet – Antwerpen Barok 2018  voor een lecture-performance.

De transcriptie van zijn uiteenzetting kan u hier lezen.

Virginaal muziek in de 16de en 17de eeuw

Muziek gecomponeerd voor specifieke instrumenten

Tot en met de 15de eeuw was instrumentale muziek grotendeels ondergeschikt aan vocale muziek: men componeerde in eerste instantie voor de menselijke stem. Pas in de 16de eeuw begon men idiomatische instrumentale muziek te componeren, muziek specifiek voor bepaalde instrumenten. Vooral in Engeland waren de zogenaamde ‘Virginalisten’ actief, de scheppers van de oudste klaviermuziek, los van vocale voorbeelden en ook verschillend van de orgelpolyfonie. Zij maakten gebruik van de eigen mogelijkheden van klavierinstrumenten, zoals versieringen, trillers, arpeggio’s en passagespel.

Mario Sarrechia speelt tijdens dit concert niet alleen werken van beroemde virginalisten als William Byrd, John Bull en Peter Philips, maar ook veel anonieme werken. Veel van deze klaviermuziek is bewaard gebleven dankzij enkele manuscripten die door ijverige kopiisten, zoals de 13-jarige uit Antwerpen afkomstige Susanne Van Soldt, werden bijeengebracht en opgenomen in handgeschreven bundels.

Het moeder-en-kindvirginaal

Vorig jaar bespeelde Korneel Bernolet reeds een moeder-en-kindvirginaal tijdens het Woensdagklankenconcert van november. Vandaag speelt Mario Sarrechia op een gelijkaardig instrument, gebouwd door Jef van Boven, die zijn kindvirginaal baseerde op het instrument uit onze collectie, gebouwd door Andreas Ruckers (I) ca. 1626.

Dit bijzondere instrument ziet er op het eerste gezicht uit zoals een gewoon virginaal. Maar verborgen naast het klavier zit een compartiment waarin een tweede, klein virginaal zit: het zogenaamde kindvirginaal, ook ottavino genoemd omdat het een octaaf (ottava) hoger klinkt dan de moeder. Het moeder- en het kindvirginaal kunnen elk apart worden bespeeld, of door twee musici die naast elkaar zitten. Maar wat het moeder-en-kindvirginaal écht bijzonder maakt, is dat je het kindvirginaal bovenop het moedervirginaal kan plaatsen. En wanneer je dan het moedervirginaal bespeelt, klinkt tegelijk het kindvirginaal. Zo combineer je de klankkleur van de 8’-snaren van het moederinstrument met de 4’-snaren van het kindinstrument. Het moeder-en-kindvirginaal is een typisch Antwerps instrument en ontstond in de gouden 16de eeuw. Niet alleen bood het meer mogelijkheden dan een gewoon virginaal, het was ook een bewijs van de technische superioriteit van de Antwerpse klavecimbelschool. Bovendien ontstond het in een context waarin er voldoende kapitaalkrachtige klanten waren die bereid waren extra te betalen voor een uitzonderlijk muziekinstrument.

Programma

Ruckers me fecit Antverpiae

  • Antonio de Cabezón (c1510-1566)
    uit Obras de Musica (1570) o Canciones glosadas y motetes a quarto

    • Por un Plasir. Cricquillon [sic]
      (origineel Pour ung Plaisir van Thomas Crecquillon)
    • Un gay bergeir. Cricquillon [sic]
      (origineel Un gay bergier van Thomas Crecquillon)
  • John Bull (c1562-1628)
    uit Fitzwilliam Virginal Book (1609-19)

    • In Nomine (XXXVII)
      (cantus firmus gebaseerd op het “In nomine Domini” uit de mis Gloria Tibi Trinitas van John Tavener)
    • Dr. Bull’s Juel. [sic] (CXXXVIII)
  • Jan Pieterszoon Sweelinck (1562-1621)
    • Paduana Lachrymae (SwWV 328)
      (origineel Flow my tears van John Dowland)
  • John Bull
    • The King’s Hunt (CXXXV)
  • Peter Philips (c1560-1628)
    • Pauana Doloroso. Treg[ian]. 11. [sic] (LXXX)
    • Galiarda Dolorosa. 12. (LXXXI)
  • Camphuysen manuscript, Hilversum (c1652)
    • Daphne (LVI)
  • Peter Philips
    • Amarilli di Julio Romano. 13. (LXXXII)
      (origineel Amarilli, mia bella van Giulio Caccini)
  • Leningrad manuscript, Leningrad (c1646)
    • Malle Sijmen (XLVII)
      (toegeschreven aan Jan Pieterszoon Sweelinck)
  • John Bull
    • A Gigge. Doctor Bull’s my selfe [sic] (CLXXXIX)
  • Manuscript Susanne van Soldt, Londen [oorspronkelijk uit Antwerpen] (1599)
    • Preludium (XXX)
      (toegeschreven aan John Bull)
    • Almande de symmerman (II)
    • Susanna vung jour (sic) (X)
      (origineel Susanne un jour van Orlandus Lassus)
    • Almande de La nonette (III)
    • Pavana Prymera (XXXIII)
      (gebaseerd op “A Medley” van William Byrd uit Fitzwilliam Virginal Book?)
    • Wt de diepte o Heere. 130 sallem [sic] (IX)
    • Bewaert mij Heer Weest doch myn toeverlaet. den 16 sallem [sic] (XXVI)
    • Gailliarde quÿ passe [sic] (V)
      (gebaseerd op “Chi passa per questa strada” uit Violette alla Padoana van Filippo Azzaiuolo)
    • De frans galliard (IV)
    • Brande Champanje (I)
    • Pavane dan Vers [sic] (XIX)

Praktisch

  • woensdag 24 april 2019
  • deuren: 14 uur, start concert: 14.30 uur
  • tickets: 5 euro
  • koop uw ticket online of aan de balie van het museum (open van donderdag t.e.m. zondag van 10 tot 17 uur)
  • Is het buiten koud? Houd er dan rekening mee dat je binnen waarschijnlijk ook je jas nodig zal hebben.
  • Na aanvang van het concert blijven de zaaldeuren gesloten. Kom dus op tijd.

By



Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *